Zorgen, paniek en angst

Speelt angst een rol in je leven en wil je daar direct iets aan doen? Neem dan contact op. (button)

Als je meer wilt weten over angst lees hieronder dan verder.

Angst is één van de meest nare gevoelens die we kennen. We willen er meteen van weg. Het zorgt voor hele nare lichamelijke reacties, veel spanning en soms totale paniek. Het maakt dat we meteen willen vluchten. De emotie angst is heel effectief als er écht gevaar dreigt: onmiddellijk en voordat we er erg in hebben, als in een reflex, zet het ons in een vlucht- of vecht -stand. In nood springen we zonder te denken in de berm als een auto ons dreigt te raken, we trekken ons terug als hete thee dreigt ons te verbranden. Hele passende en helpende reacties!
Maar hoe vaak is het niet dat angst opkomt terwijl het totaal niet nodig is? Ineffectief en destructief, schadelijk tot zelfs verwoestend en vernietigend. Hoeveel levens zijn niet beperkt, verstoord? Hoeveel relaties worden niet negatief beïnvloed door angst? Angst en depressieve klachten gaan vaak samen. Ook kan iemand een burn-out ontwikkelen.

Schijnbare controle

De mens heeft de neiging om situaties waar je bang bent te vermijden, te omzeilen, te ontsnappen aan dat nare gevoel. Die vermijding zorgt vaak voor een steeds kleinere actieradius, voor steeds minder functioneren. Zo heeft iemand met hondenangst altijd een excuus om niet te gaan wandelen of hardlopen, iemand met angst voor spinnen zal ruimtes vermijden en zo de schuur niet meer betreden, iemand die kleine of juist grote ruimtes eng vindt zal sommige afspraken/meetings ontlopen.

Een op de 5 mensen lijdt aan angst, je bent echt niet de enige! Hevige paniek en nervositeit, samen met een depressie of een burn-out komen heel veel voor.

Hoe omgaan met angst? Wat kun je doen als angst opkomt? Vijf tips

Tip 1

Observeer jezelf! Kijk goed naar de situaties waarin angst geactiveerd wordt. Bekijk het filmpje over PRI* (Past Reality Integration) en Angst en mocht je meer willen weten over observeren en hoe dit je kan helpen, neem dan direct contact op. Een vrijblijvend gesprek is altijd een goede optie.

Tip 2

Ga je adem gebruiken. Je adem is je grootste vriend in situaties dat de angst je in z’n greep heeft. Ben je licht in je hoofd? Voel je niks meer en zit je in een freeze? Dan is flink stevig inademen een goed advies. Ben je juist heel opgefokt, heel snel en hoog aan het ademen? Zit je ( bijna ) te hyperventileren? Dan is rustig, diep en laag ademen het devies. Leg je hand(en) op je onderbuik, zo gaat je aandacht naar beneden. Hoe je je ademhaling in jouw situatie kan inzetten kun je leren van een PRI therapeut. Vele malen heb ik cliënten kunnen laten ademen en stevig in hun basis kunnen krijgen, zodat ze weer helder konden denken. Dat kan heel snel, als je weet wat te doen en hoe precies de oefening uit te voeren. Ik help je graag uit de greep van angst.

Tip 3

Praat er over, het is één ding om regelmatig angstig te zijn, maar als je het in je eentje door maakt kan het ongemerkt veel groter worden. Door het te vertellen aan je vriend(in), een familielid of bekende of huisarts, maak je het bekend en ga je er automatisch bewuster mee om. De kans is dan vele malen groter dat je er iets mee wil gaan doen. Natuurlijk ben je van harte welkom om gratis en vrijblijvend een gesprek (dat kan eventueel via skype) met mij af te spreken. Ook kun je bellen. Het is belangrijk om éérst weer goed contact met je lichaam te hebben en eerst weer rustig te zijn voordat je kunt kijken naar wat er achter dit nare gevoel schuilgaat en waardoor het veroorzaakt wordt.

Tip 4

Besef dat je niet de enige bent. Bijna 20% van de Nederlanders heeft één of meerdere angststoornis gehad. Dat is 1 op de 5 mensen.

Tip 5

Vergaar kennis. Een wetende angstige is sterker dan een onwetende. Er is zoveel informatie! Door te weten wat wel/niet te doen, maak je een eerste stap. Je kunt zelf beïnvloeden hoe je je voelt. Daar is al veel onderzoek naar gedaan. De methode PRI is geënt op deze theorieën. Ik geef regelmatig workshops over Angst. Ook is een vrijblijvend gesprek een laagdrempelige mogelijkheid om je vragen beantwoord te krijgen.

Wat zijn de gevolgen?

Vaak vermindert angst de levensvreugde, het belemmert je om optimaal te leven – net als bij depressie en burn-out. en kan voor forse beperkingen zorgen, zoals verminderd functioneren, niet actief mee kunnen doen. Ook is het effect van zoveel stresshormonen op je lichamelijk welbevinden groot. Het voortdurend op de achtergrond aanwezig zijn van angst lijdt tot allerlei problemen, tot onzekerheid en wantrouwen, tot het vermijden, uitstellen, terugtrekken van zaken die essentieel zijn voor je gezondheid en welzijn. Dit leidt tot passiviteit en isolatie.
Sommige mensen hebben last van dwanggedachten en of dwangmatige, rusteloze repeterende handelingen, ofwel compulsies, die dienen om controle te houden, (schijnbaar) rust te creëren in het door onrust en gejaagde systeem van de door angst belaagde persoon die krampachtig probeert zijn situatie beheersbaar te houden.
Plotselinge en hevige angst, ofwel paniek, kan enorme gevolgen hebben. De vrees kan er ook voor zorgen dat we gaan bibberen, transpireren, trillen of rare bewegingen maken. Het tegenovergestelde kan ook: in de ontsteltenis en ontzetting kunnen we in een ‘freeze’, verlamd, versteend raken, we trekken wit weg, het bloed trekt uit ons gezicht, we kunnen flauwvallen of tijdelijk ‘weg’ raken, we kunnen dissociëren, depersonaliseren, uittreden, of stemmen horen of in een waan raken.
Een fobie is een specifieke angst, daar zijn vele vormen* van, zoals spinnen- muizen, honden-fobie. Nogmaals goed om te beseffen: je bent echt niet de enige!

Ontstaan van angst. Wat is angst?

De emotie angst is één van de eerste gevoelens die we kennen als we geboren worden. Het is heel fysiek en onaangenaam. De lichamelijke reacties* zijn die van pijn en hartkloppingen, snelle ademhaling en zweten. Onze ogen worden groot, in de beklemming gaat onze ademhaling gaat hoog in de borst, we kunnen het benauwd krijgen. We voelen de hartslag als kloppend en rondpompend. De aderen zwellen. De vuisten gebald. We spannen onze spieren. Die spierspanning helpt om te vechten of vluchten. We zetten ons schrap. We staan klaar, zijn alert.

Hoe ontstaat angst, wat gebeurt er fysiek?

De amygdala, ofwel amandelkernen in onze hersenen fungeren als een soort brandalarm: ze scannen de omgeving, gebruikmakend van de zintuigen naar mogelijk gevaar. Zodra er iets mogelijk gevaarlijk lijkt gaat het alarm af: alles in het lichaam wordt in stelling gezet om te vechten of vluchten. We zien daadwerkelijk meer, de functies die niet essentieel zijn krijgen minder zuurstof, minder voeding. Tegelijk vernauwd ons bewustzijn zich: We zien meer van het (ingebeelde) gevaar, daar is de focus op. We zien tegelijk minder van de omgeving, we ervaren minder opties en mogelijkheden. Omdat we zo gespannen zijn lukt het niet om rustig de situatie in ogenschouw te nemen. In een echt benarde situatie is dat maar goed ook: als een auto op je af rijdt is het niet zinvol voor je overleving om te berekenen in hoeveel seconden hij bij je is, om te overwegen hoeveel meter je opzij zal springen, je springt in een reflex opzij! Maar als het een ingebeeld, een waargenomen maar niet reëel gevaar is dan gaan je lichaamsfuncties wel in “gevaar – stand”, terwijl juist dan vaak rust en overzicht behulpzaam zijn.

Hoe komt het dat sommige mensen angstiger zijn dan andere?

Ons lijf is geprogrammeerd. In de eerste weken en jaren van ons bestaan wordt de hardware ingesteld: is de wereld te vertrouwen? Is de wereld een veilige plaats ? Zijn de geluiden en is de sfeer liefdevol? Wordt er ( meestal) positief gereageerd op onze vragen en behoeften? Als we huilen, is er dan snel iemand die ons troost, die ons geruststelt? Dan leert het programma: het is oké hier, je kunt ontspannen, er wordt voor je gezorgd. Die ontspanning leidt er toe dat de amandelkernen, (waar onze emotionele herinneringen * zijn opgeslagen) niet scherp hoeven worden afgesteld. Onze basisstand is rust. De hele lichamelijke hardware is in een soort ontspannen staat. Hoe anders is het als de omgeving van een baby of jong kind vol ruzie of spanning is? Als er nauwelijks tijd of aandacht is of kan zijn? Dan leert het kleine brein dat het heel alert moet blijven, het systeem staat strak gespannen en dat heeft grote gevolgen. *Le Doux, en p. 108-109 Herontdekking vh w.z. I Bosch) Het heeft effect op de grootte van de amandelkernen. Ondertussen is aangetoond dat blootgesteld worden aan stressoren de hersenen beïnvloeden. Mensen die als baby of jong kind veel spanning, uitbarstingen van woede of onderdrukte agressie hebben meegemaakt, dus veel stress hebben gehad, meer kans op het ontwikkelen van psychische aandoeningen. Ook is vaker het immuunsysteem aangetast.
Gelukkig is er een manier om daar iets aan te doen!

We hoeven niet ons leven te blijven met angst. We kunnen op het niveau van waar de stress is opgeslagen, dus in het emotionele brein, daar kunnen we de hardware als het ware opschonen. We kunnen er heen, contact maken met die emotionele, in het lichaam opgeslagen herinneringen (vaak zonder dat daar een compleet verhaal van te maken is) – logisch – want als baby is je neo-cortex en de hippocampus nog niet volgroeit, dus het bestaat vooral uit emotionele en lichamelijke herinneringen. Dat maakt begrijpelijk waarom we niet goed kunnen uitleggen waarom we zo bang zijn en hoe sterk we het voelen. Opeens zijn we totaal van slag, we kunnen niet een verklaring vinden. Gelukkig kunnen we stap voor stap met de PRI methode die ik beschrijf op deze site. Ook zijn er filmpjes die heel goed laten zien dat je er echt ( echt!) niet mee hoeft te blijven zitten!

Test afweermechanismen

Om je te helpen is er een test ontwikkeld waardoor duidelijk wordt welke afweermechanismes je veel gebruikt. Het is raadzaam eerst hier onderaan de pagina te kijken welke afweervormen er onderscheiden worden. Wil je via deze vragenlijst bekijken welke patronen er bij jou het meest actief zijn? Vraag dan de gratis test aan: info@merelhoudijk.nl. Wil je (eerst) een uitgebreide(re) beschrijving van de 5 soorten afweer? Deze is ook aan te vragen via : info@merelhoudijk.nl

*Lichamelijke uitingsvormen en verschijnselen van angst zijn:

• Hartkloppingen
• Bonkend hart
• Pijn of beklemd gevoel op de borst;
• Benauwdheid
• Zweten
• Koud zweet
• Ademnood, het gevoel te stikken
• Klem op de keel, samengeknepen hals
• Snel en hijgend ademhalen; hyperventilatie
• Duizeligheid of het gevoel flauw te vallen
• Trillen of beven
• Bibberen
• Misselijkheid of diarree
• Buikkrampen
• Een doof gevoel of tintelingen in de ledematen
• Een gevoel van onwerkelijkheid, alsof men naar een film kijkt
• Dissociatie, een licht of ijl gevoel, alsof je er niet helemaal bent
• Piekeren, malende gedachten

**Vormen van angst zijn:

• Agorafobie – Angst voor bepaalde plekken en ruimtes en situaties.
• Dwangstoornis – Voortdurende dwangmatige gedachten of handelingen.
• Gegeneraliseerde angststoornis – continue zorgen maken en piekeren.
• Paniekstoornis – aanvallen van hevige angst, hierdoor ontwikkel je vaak een vermijding van bepaalde plaatsen – agorafobie.
• PTSS – Post Traumatische Stress Stoornis — als je een schokkende ingrijpende gebeurtenis hebt meegemaakt kun je geprikkeld , angstig worden, last hebben van herbelevingen.
• Sociale Fobie – angst voor sociale situaties waarin je met mensen in contact moet zijn.
• Specifieke Fobie – een grote angst die niet passend is, niet reel, voorbeelden zijn: angst voor spinnen, muizen, liften, kleine of grote ruimtes, hoogte.
• Acute stressstoornis – na een ingrijpende gebeurtenis ben je constant gespannen, bijvoorbeeld na een inbraak.
• Angststoornis NAO – de letters NAO , betekenen: Niet Nader Omschreven, en dus kan hier alle soorten angst onder vallen die hierboven niet beschreven staan.
• Angst door somatische aandoening — de angst is gekoppeld aan een lichamelijke klacht of aandoening.
• Angst door een middel — door gebruik of juist door afname of stoppen of ontwenning van een bepaald middel kan er angst optreden.

Bij alle soorten angst is PRI (Past Reality Integration) vaak een goed instrument. Je kunt -onder begeleiding van een PRI-therapeut- kijken wat er onder de angst zit.
Wil je weten of er aan jouw situatie (snel) iets te doen is met PRI, bel dan of mail naar info@merelhoudijk.nl

Angstklachten en de methode PRI

De methode PRI die ik gebruik gaat ervan uit dat de nare gevoelens – of je je nu licht angstig, in paniek, op de achtergrond achterdochtig of juist heel gestrest voelt, dat het allemaal vormen zijn van een afweermechanisme. Een hele nare reflex van ons systeem, een oud ‘programma’ dat draait en in onze vroege jeugd is opgebouwd. En nu dus als duvel uit een doosje tevoorschijn springt, op allerlei momenten. Zolang we niet weten hoe het doosje (en de duvel daarin) werken, hoe het reflex werkt, en hoe we dat kunnen (ja, echt!) ontmantelen, zolang blijven we geloven dat de angst bij ons hoort, ons overvalt en we kunnen er niks aan doen.
Gelukkig is er een concreet stappenplan en goede ervaring met de behandeling en aanpak van angst klachten. In de eerste fase is het van groot belang met ademhaling te werken en je ratio te versterken dat er (in 99% van de gevallen) nis aan de hand is. Metten daarbij is het belangrijk om inzicht te verwerven in hoe het gekomen is dat je in die paniek, in het angst gevoel terecht komt. En hoe dat telkens weer gebeurt. Dat inzicht, samen met het besef dat het een reflex is, dat jij het niet helemaal bent, en dat jij het niet zelf veroorzaakt, dat je onschuldig (!) bent, dat jij niet gek bent besef zal maken dat je naar de volgende fase kunt. Wil je nu al iets meer informatie, mail dan voor een gratis en vrijblijvend (Skype-) gesprek. info@merelhoudijk.nl

In die volgende fase kijk en observeer je jezelf, het is de mindfullness – fase in de behandeling. Je ziet wanner het mechanisme geactiveerd wordt. Je bestudeert als het ware je eigen reflexen, en je eigen ‘triggers’. Met heel precieze technieken ga je vervolgens te werk om jouw mechanisme – dat als een oud, gedateerd computerprogramma je je zo naar laat voelen – te ontmantelen. En als je ontmantelen letterlijk neemt – dan doe je dus een mantel uit. Dat is de jas waarover ik al schreef- een jas die je niet meer past, die je leert los te maken en uit te trekken. Interesse in hoe dit voor jou kan werken? Bel of mail mij dan, het is kosteloos en vrijblijvend.

In mijn praktijk heb ik voor angst klachten een kortdurende lichte inzicht gevende behandeling, er is coaching of een cursus. Onderdelen die aan bod komen zijn psycho-educatie en ademhalingstechnieken. Daarnaast zijn van belang: beweging, gezonde leefstijl, lotgenoten, ondersteuning van familie en naasten en het voorkomen van terugval, dus preventie. Dit door het herkennen en erkennen van vroege signalen en specifiek ingrijpen daar op. De psychische gezondheid kan gemeten worden en zodra het mechanisme is geactiveerd is er een remedie. Het herstelproces kan in weken, en ook in maanden plaatsvinden, en eenmaal het instrument PRI in handen, kan men blijvend zichzelf van het nare patroon afhelpen met een praktische aanpak en concreet stappenplan. Digitale ondersteuning middels chat, mail, skype en face-time, en e-hulp is gebruikelijk in de begeleiding.

*PRI, Past Reality Integration, is ontwikkeld door Ingeborg Bosch. Op de site www.prionline.nl is veel informatie te vinden.
De vijf afweermechanismen die ons beschermen tegen wat allang voorbij is: een oude wond, beschadigingen uit onze vroege jeugd, en die ons in het heden vaak en veel parten spelen. Wil je een uitgebreide(re) beschrijving? Mail dan info@merelhoudijk.nl

De vijf afweermechanismen

PRI gaat er van uit dat een groot deel van ons gedrag wordt gestuurd vanuit het onbewuste. Er zijn vijf afweermechanismen die je beschermen tegen een ‘gevaar’ dat al lang voorbij is. Je afweermechanisme beschermde je in je vroege jeugd, maar is nu niet meer nodig. De afweermechanismen geven in het heden vaak problemen en onrust. Hieronder een korte beschrijving. Wil je een uitgebreide(re) beschrijving of een gesprek over jou afweermechanismen? Mail dan naar info@merelhoudijk.nl

Angst

We worden angstig voor allerlei zaken. Vaak voor dingen waar we helemaal niet bang voor hoeven zijn. We voelen het in ons lichaam. De illusie is: “Ik kan misschien nog ontsnappen, dan krijg ik wat ik nodig heb.”

Primaire afweer

We voelen ons onzeker, zien onszelf als minderwaardig. We praten onszelf omlaag. De illusie is: “Ik kan het niet.”, “Ik ben slecht, ik deug niet.” “Ik ben schuldig” … “en daarom krijg ik niet wat ik nodig heb.”

Valse Hoop

We zijn hard aan het werk, we doen ons best. We reageren overdreven behulpzaam. We gaan ons best doen om het anderen naar de zin te maken. De illusie is: “Als ik nu dit ga doen, dan krijg ik wat ik nodig heb.”

Valse Macht

We reageren boos, geïrriteerd of oordelend naar de ander. De illusie is: “Het is jouw schuld.”, “Als jij nu verandert, dan krijg ik wat ik nodig heb.”

Ontkenning van behoeften

We gaan dingen uitstellen, vermijden. We gaan onszelf verdoven. We zeggen daarmee (tegen onszelf), en de illusie is: “Met mij is niets aan de hand.” “Ik red me wel, het gaat best, er is geen probleem, ik heb niks nodig.”